Kliniczne a subkliniczne mastitis – różnice i skuteczna diagnostyka

Czym jest mastitis?

Mastitis to reakcja obronna organizmu, która ma na celu eliminację patogenu chorobotwórczego (jest ich ponad 150), neutralizację toksyn oraz naprawę uszkodzonej tkanki wydzielniczej. Stopień zapalenia może różnić się od postaci podklinicznej do klinicznej i mieć zróżnicowany przebieg.

Do infekcji gruczołu mlekowego dochodzi w następstwie przedostania się przez kanał strzykowy drobnoustrojów wywołujących mastitis, namnażania się ich i uwolnienia toksyn. W wyniku reakcji obronnej białe ciałka krwi przemieszczają się z krwiobiegu do mleka, by zniszczyć drobnoustroje atakujące ćwiartkę wymienia. Inne składniki, jak surowica krwi i limfa, również docierają do miejsca infekcji, by rozcieńczyć toksyczne wydzieliny bakterii.

W zależności od stopnia zapalenia infekcje można podzielić na podkliniczne i kliniczne. Częstotliwość występowania klinicznego mastitis w stadzie bydła waha się w ciągu miesiąca w granicach 2-5%. Straty związane z 1 przypadkiem wynoszą od 150 zł do 400 zł. Krowy, które nie przechorowały mastitis, mają o ok 7% większą wydajność mleczną. Dlatego w walce z mastitis najważniejszym elementem jest zapobieganie i niedopuszczanie do rozwoju choroby

Rodzaje i objawy mastitis

Postać podkliniczna (subkliniczna)

Ta postać stanowi najczęstszy rodzaj zakażenia, występuje nawet 40 razy częściej niż postać kliniczna. Jednak nie jest możliwa do organoleptycznego wykrycia, gdyż zarówno wymię jak i mleko pozostają niezmienione. Zapalenie podkliniczne jest chorobą, która pozostaje w ukryciu i zwykle nie zostaje rozpoznana przez hodowcę czy osobę zajmującą się dojem. Z reguły trwa przez długi czas. Może być rozpoznana jedynie poprzez przeprowadzenie badań, w czasie których zostaną wykryte organizmy chorobotwórcze lub podwyższona liczba komórek somatycznych.

Dlatego ta postać jest tak niebezpieczna, ponieważ niewykryta, drastycznie obniża wydajności mleczną, ujemnie wpływa na jakości mleka, oraz stanowi źródło infekcji dla innych krów. Rozprzestrzenianie się podklinicznej postaci mastits ma odbicie w liczbie komórek somatycznych w mleku (lks) pozyskiwanym od stada. Niski stopień infekcji idzie w parze z małą liczbą komórek somatycznych, zaś wysoki poziom infekcji z dużą ich liczbą. Jeśli liczba komórek somatycznych przekracza 200 000 / ml oznacza to, że krowa, bądź ćwiartka, jest zakażona drobnoustrojem wywołującym mastitis. W krajach Unii Europejskiej przeciętna liczba komórek somatycznych jest niższa niż 300 000 / ml

Kliniczne mastitis

To rodzaj infekcji którą cechują widoczne objawy w gruczole mlekowym i mleku. Ćwiartki mogą być zaczerwienione, obrzęknięte lub stwardniałe. Zmiany w mleku mają zróżnicowany charakter od obecności strzępek lub kłaczków po przezroczystą surowiczą lub krwistą wydzielinę. Kliniczna postać zapalenia zwykle jest wywoływana przez patogeny jak: gronkowce, paciorkowce oraz bakterie Coli. W zależności od ostrości przebiegu choroby można wyróżnić pewne postacie.

Postaci klinicznego mastitis

Nieswoiste zapalenie wymienia

To rodzaj aseptyczny lub bezbakteryjny. Cechuje się wzrostem komórek somatycznych oraz ujemnym wynikiem posiewów pobranych próbek mleka. Nieswoiste mastitis może być skutkiem urazu, chemicznym podrażnieniem lub skutkiem nieprawidłowej pracy dojarki

Zapalenie przewlekłe

Może się zacząć tak, jak wcześniej opisane mastitis kliniczne lub początkowo wykazywać charakter podkliniczny z pojedynczymi epizodami zaostrzeń. Charakterystyczne są następujące objawy: rozwój dużych blizn, zmiany w wielkości ćwiartki oraz obniżenie wydajności mlecznej.

Podostre mastitis

Zapalenie podostre cechują łagodne objawy, do których należą niewielkie zmiany w mleku, jak np.: strzępy kłaczki, zmiany koloru wodnistości. Zakażona ćwiartka może być lekko obrzęknięta, cieplejsza lub zaczerwieniona. Krowa nie wykazuje żadnych ogólnych oznak choroby.

Zapalenie ostre

Zapalenie ostre cechuje nagłe wystąpienie objawów takich jak obrzęk, zaczerwienienie lub stwardnienie zajętej ćwiartki, która staje się wrażliwa na dotyk. Mleko wykazuje intensywne zmiany (ropne, surowicze wodniste lub krwawe), a produkcja gwałtownie spada. Objawy ogólne obejmują wzrost temperatury, utratę apetytu, zaleganie, zmniejszenie czynności żwacza, podwyższone tętno, odwodnienie, osłabienie, drgawki biegunkę i depresję.

Nadostre mastits

Występuje rzadko in cechuje się gwałtownym początkiem. Objawy są takie same jak w przypadku zapalenia ostrego, ale przebieg jest bardziej intensywny. dodatkowymi oznakami są: szok, zwłóknienie tkanki wymienia, posocznica, utrata napięcia mięśniowego, ochłodzenie końcowych części ciała. Po zaobserwowaniu takiego rodzaju oznak należy niezwłocznie rozpocząć terapię. Mimo miejscowego stosowania leków wiele krów nie reaguje na terapię i może paść. Te które przeżywają wymagają wielomiesięcznej rekonwalescencji.

---

_{Fot. Jakob Cotton z Unsplash}